Muhtemelen doğrusunu bilmediğiniz iki genel fizik yanılgısı

Hayatınızın ilk 18 yılında Dünya'nın düz olduğunu öğrendiğinizi düşünün.İlkokul ve liseyi üzerinde yaşadığımız düz dünyayı öğrenerek ve sıkıcı düz dünya fiziği ödevleri yaparak geçirdiniz.Ve sonra(eğer yeterince şanslıysanız) üniversiteye gittiniz.Hayatınızda ilk defa size küre gösteriliyor ve "Dünya aslında yuvarlak.Yalan sözylediğimiz için özür dileriz" deniyor.Maalesef, bu birazdan anlatılacak olan konularda aynen yaşanıyor.

1) Yerçekimi

Muhtemelen nesnelerin birbirlerini kütlelerine bağlı olarak çektiğini öğrendiniz.Dolayısıyla ışığın kütlesiz olduğu için yerçekiminden etkilenmediğini düşünerek büyüdünüz.Ben de öyle düşünüyordum.Bakın size ne diyeceğim: Yerçekiminin kaynağı kütle değildir.Enerji ve momentumdur.Işık bu özelliklere sahip(tabii ki, normal kütle de sahip).Yani ışık bir yıldızın veya gezegenin veya karadeliğin yanından geçerken bükülmekle kalmıyor, ışık gezegeni/yıldızı/karadeliği çekiyor da.Tabi sadece çok çok küçük miktarda.

Fakat bu küçük miktar sıfır demek değil.Herneyse, sonuç şu ki Newton'ın yerçekimi kanunu yalnızca yaklaşık olarak doğru.Bizi Ay'a ayak bastıracak kadar yeterli, fakat mükemmel değil.Genel görelilik daha iyi.

2) Özel Görelilik

Ay'dan bahsetmişken, muhtemelen, bir koyun trene göre 2 km/h hızla hareket ediyorsa ve tren aynı yönde yere göre 2 km/h ile hareket ediyorsa sonuçta koyunun yere göre 4 km/h hızla hareket ettiğini de öğrendiniz.2+2=4, değil mi? YANLIŞ.Özel Görelilik hakkında yapılan deneyler hızların öyle basitçe toplanmadığını kanıtladı.Yani koyun aslında, yere göre, çok ufacık bir farkla da olsa 4 km/h hızdan daha yavaş hareket eder.Bu sapmayı doğru tahmin eden formül ise:

Çok büyük bir fark değil.Ama dünya da oldukça düz görünüyor, değil mi? Ama dünya düz değil.Eğer kendimden 10.000 km uzağa yürürsem ve siz benden 10.000 km uzağa yürürseniz, kendimden 20.000 km daha uzakta değilsiniz.Yalnızca 12.750 km uzaktasınız.

Aslında dünyada herhangi bir şey ile aranızda olabilecek en büyük uzaklık 12.750 km.Bu "dünya uzaklık limiti".Fizikçiler buna normalde dünyanın çapı diyorlar.Ve benzer şekilde iki hızı toplamak istediğinizde 300.000.000 m/s olan "kozmik hız limiti"ne bağlı olursunuz.Bu limit ışık hızıdır.

Yani, sırf gözlerimize dünya düz, hızlar basitçe toplanabiliyor ve ışığın bir kütle çekim etkisi yok gibi görünüyor diye kendimizi ve çocuklarımızı doğanın gerçek işleyişi hakkında yanlış mı yönlendirmeliyiz?