İran'ın 58 yıllık nükleer serüveni

Şah Pehlevi'nin ABD ile yaptığı anlaşmayla başlayan İran'ın nükleer programında, 5+1 ülkeleriyle 18 aydır yürütülen çetin müzakereler sonucu ana hatlarıyla uzlaşma sağlandı. İşte 58 yıllık nükleer serüveni.1957Pehlevi yönetimi ABD'nin desteğiyle nükleer programını başlattı1967İlk nükleer araştırma reaktörü faaliyete geçti1968İran, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi anlaşmasına taraf oldu1973ABD, Fransa, Namibya, Güney Afrika ve Batı Almanya ile yeni anlaşmalar yapıldı1974Pehlevi İran'ın da nükleer silaha sahip olacağını söyledi. Sonra geri adım attı1979İran Devrimi'nin ardından tüm nükleer anlaşmalar feshedildi1995İran nükleer işbirliği için Rusya'ya yöneldi. Buşehr hafif su reaktörü için anlaşıldı1996ABD, nükleer silah peşinde olduğunu söylediği İran'a ambargolara başladı2002Rusya ile nükleer işbirliği artırıldı2003BM denetçileri Tahran'daki incelemelerde zenginleştirilmiş uranyum izine rastladı2004İran baskılarını artıran Batı ülkeleriyle müzakerelere başladı2005Yaptırım tehditlerine rağmen nükleer programa hız verildi. Ağır su reaktörünün temeli atıldı2006BM Güvenlik Konseyi'nin yaptırımları başladı2010BM denetçileri İran'ın nükleer başlık elde etmeye çalıştığına dair delillere ulaştı. 7 Mayıs: İran, Türkiye ve Brezilya arasında nükleer sorununa büyük ölçüde çözüm bulundu. Ancak Batı ülkeleri anlaşmayı kabul etmedi. 9 Haziran: BM'nin İran'la ilgili yeni yaptırımları başladı20118 Haziran: İran ve P5+1 arasındaki İstanbul müzakereleri sonuçsuz kaldı. İranlı nükleer bilim adamlarına yönelik suikastlar arttı 8 Kasım: BM yetkilileri, İran'ın gizli uranyum zenginleştirme programı yürüttüğünü açıkladı201224 Mayıs: İran ile 5+1 arasındaki Bağdat müzakereleri sonuçsuz kaldı 1 Temmuz: AB, İran'a ambargo uygulamaya başladı 30 Ağustos: BM İran'ın nükleer silah deneyleri yaptığını ve gizli tesislerini geliştirdiğini açıkladı20137 Ocak: Ambargolar nedeniyle İran'ın petrol gelirleri yüzde 40 azaldı 14 Mart: ABD, İran'ın nükleer silah yapmasının bir yıldan fazla zaman alacağını açıkladı 27 Eylül: ABD ve İran arasında 19797dan sonra ilk doğrudan görüşme yapıldı 14 Ekim: İran ile 5+1 arasındaki görüşmeler başladı 24 Kasım: İran, nükleer faaliyetlerini 6 ay süreyle donduran geçici anlaşmaya imza attı20142014 18 Temmuz: Geçici anlaşmanın süresi dört ay uzatıldı 24 Kasım: Geçici anlaşma yedi ay uzatıldı. 31 Mart'a kadar siyasi çerçeve anlaşmasına 1 Temmuz'a kadar da nihai anlaşmaya varılması hedefi konuldu201531 Mart: Çerçeve anlaşma için belirlenen süre doldu. Görüşmeler devam etti 2 Nisan: İran ve 5+1 ülkeleri müzakerelerde ana hatlarıyla uzlaşma sağladı. Taraflar anlaşmanın taslağını yazmaya ve 30 Haziran'da nihai metni imzalamaya karar verdi